ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ || gkessopoulos@gmail.com
Είναι κάποιες παραστάσεις που ψυχαγωγούν αλλά παράλληλα εκπαιδεύουν. Μαθαίνεις πράγματα. Ακούς αλήθειες. Τις ακούς με έναν τρόπο μοναδικό που μόνο το θέατρο μπορεί. Και φεύγεις από το θέατρο κερδισμένος. Έχοντας προσθέσει ένα βίωμα, έστω δανεικό, ένα βίωμα χωρίς να το ‘χεις ζήσει. Αυτό χάρη στο θέατρο…
Μια τέτοια παράσταση είναι η «Φιλιώ Χαϊδεμένου» που ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη την Τετάρτη 19/7, στο Θέατρο Δάσους. Το όνομα δεν είναι έμπνευση κάποιου θεατρικού συγγραφέα, αλλά μιας ηρωίδας της ζωής, η οποία πρόλαβε τα καλά και δημιουργικά χρόνια των Ελλήνων στη Μικρασία, στον τόπο τους, έζησε την μικρασιατική καταστροφή, τον ξεριζωμό, το θανατικό, την προσφυγιά. Έζησε 107 χρόνια και καθώς είχε γεννηθεί το 1899 αγωνίστηκε σε όλη της τη ζωή, ειρηνικά, κρατώντας τις μνήμες ζωντανές, φυλάσσοντας τα πράγματα που ‘φερε μαζί της από τη γη της Ιωνίας. Έφτασε μέχρι τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή και το 2007 αξιώθηκε να δει αυτό το υλικό μνήμης να εκτίθεται σε ένα λαογραφικό μουσείο που φέρει το όνομά της.
Η σημαντική πορεία αυτής της γυναίκας έγινε η αφορμή να γεννηθεί το θεατρικό έργο που εξιστορεί τη ζωή της, βασισμένη στις προσωπικές της μαρτυρίες. Πέρα από την προσωπική της ιστορία, η δύναμη της θέλησης και ο αγώνας της για επιβίωση μέσα σε έναν ολόκληρο αιώνα συνιστά ένα φωτεινό παράδειγμα αντίστασης. Η Άνδρη Θεοδότου διασκεύασε θεατρικά τις μαρτυρίες της. Ο Βασίλης Ευταξόπουλος σκηνοθέτησε. Οι Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Ζαχαρίας Καρούνης, Μαίρη Σαουσοπούλου, Δημήτρης Kαραβιώτης, Εμμανουέλα Χαραλάμπους – Ένγκελ, Γιώργος Φλωράτος ερμηνεύουν επί σκηνής, ενώ η παράσταση περιλαμβάνει μουσικές και τραγούδια που συντρόφευαν τη Φιλιώ σε όλες τις περιόδους της ζωής της αλλά και μουσική και τραγούδια που έγραψε ο Ζαχαρίας Καρούνης ειδικά για τη «Φιλιώ Χαϊδεμένου» σε στίχους Χρήστου Παπαδόπουλου.
Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, μια αξία του ελληνικού θεάτρου, γνώριμη και από τη συμμετοχή της στην εξαιρετική τηλεοπτική σειρά «Περί ανέμων και υδάτων» (συμπρωταγωνιστούσε με τον Θανάση Βέγγο), ερμηνεύει τον ρόλο της Φιλιώς.
«Η αφήγηση της Φιλιώς Χαϊδεμένου είναι η πραγματική ιστορία των ευτυχισμένων, δημιουργικών ημερών των Μικρασιατών στον τόπο τους… Ό,τι λέει η Φιλιώ το είδε με τα μάτια της, το βίωσε η ίδια. Και αν κρατάω κάτι, είναι ένας απέραντος θαυμασμός, ένα βαθύ σέβας προς αυτήν την απλή, ταπεινή γυναίκα με τη γιγάντια δύναμη, τόλμη, πίστη, αγάπη για τη ζωή, για την πατρίδα της, τον συνάνθρωπό της, για τον αγώνα που έδωσε να κρατήσει άσβεστη τη μνήμη της χαμένης πατρίδας της» λέει για την παράσταση, λίγο πριν ξεκινήσουμε τη σύντομη συζήτησή μας.
Η Φιλιώ Χαϊδεμένου έλεγε: «Όσο ζω κι αναπνέω δεν θα σταματήσω ποτέ να μιλώ για όσα ζήσαμε οι Έλληνες της Σμύρνης, της Μικράς Ασίας, με τη Φωτιά, τον διωγμό, τον ξεριζωμό μας από τα άγια χώματα, την καταδίκη σε προσφυγιά…». Είναι η παράσταση αυτή το αναμμένο της καντήλι; Νιώθετε ότι ο ρόλος σας είναι κάτι παραπάνω από μια πράξη θεατρική;
Είναι έκκληση, παρότρυνση να κρατηθεί άσβεστη η μνήμη και οι νέες γενιές να μάθουν μέσα από τα συνταρακτικά βιώματα της Φιλιώς το πραγματικό χρονικό της μικρασιατικής καταστροφής.
Τι νόημα, τι διάσταση δίνει στην έννοια πατριωτισμός η παράσταση;
Το νόημα που δίνει η ίδια η Φιλιώ στη λέξη. Με τον μακρόχρονο, επίμονο, πεισματικό αγώνα της, με την πραγματοποίηση των στόχων της απέδειξε την τεράστια ανιδιοτελή αγάπη της για τον γενέθλιο τόπο της και τους συμπατριώτες της και έδειξε στις νέες γενιές τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν για έναν κόσμο μαχητικό και αλληλέγγυο.
Εσάς προσωπικά, τι σας συγκλονίζει περισσότερο στην παράσταση;
Η κάθε στιγμή με συγκινεί, με συγκλονίζει, με συναρπάζει, γιατί μέσα από την προσωπική της τραγωδία αναβλύζει αγάπη, συμπόνια, καλοσύνη για τους συνανθρώπους και δίψα για ζωή και δημιουργία.
Αισιοδοξείτε για την Ελλάδα σήμερα;
Αισιοδοξώ γενικώς… Πιστεύω πως πάντα μετά από δύσκολους, σκοτεινούς καιρούς ξημερώνουν φωτεινές μέρες!
Είναι μια παράσταση που έτυχε μεγάλης αποδοχής. Τι σας λέει ο κόσμος που σας πλησιάζει μετά την παράσταση;
«Μου θυμίζετε τη γιαγιά μου, όπως μας τα διηγούνταν κι εκείνη». Ακούμε υπέροχα λόγια όλος ο θίασος. Οι θεατές φεύγουν παίρνοντας μαζί τους τη μαγική ιστορική αλήθεια του ξεριζωμού του Μικρασιατικού Ελληνισμού και μαζί τη χαρά ότι παρακολούθησαν μια παράσταση που τους χάρισε «αισθητική απόλαυση». Αυτό μας λένε…
Υπηρετείτε 54 χρόνια το θέατρο. Νιώθετε κερδισμένη ή… ταλαιπωρημένη;
Μόνο κερδισμένη, τυχερή, ευτυχισμένη. Η τέχνη του θεάτρου ομόρφυνε τη ζωή μου.
Τι θυμάστε από αυτή τη διαδρομή; Τι λέτε στα εγγόνια σας;
Αναρίθμητες στιγμές αγωνίας, σωματικού και διανοητικού πόνου, απελπισίας και τάσεις παραίτησης, στη διάρκεια της προετοιμασίας της κάθε παράστασης. Και στιγμές απερίγραπτης χαράς, όταν η παράσταση είναι πια έτοιμη και οι θεατές επιβραβεύουν τους κόπους πολλών μηνών με θερμό χειροκρότημα.
Τα συμφέροντα των μεγάλων και οι μνήμες του ‘74
Έχετε ζήσει πολλά χρόνια στην Κύπρο. Τις επόμενες μέρες είναι η επέτειος του Αττίλα. Πριν λίγες μέρες οι διαπραγματεύσεις για εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό ναυάγησαν, ενώ η Τουρκία απειλεί ξανά… Πώς θα τα σχολίαζε η Φιλιώ Χαϊδεμένου όλα αυτά;
«Η Τουρκία είναι πλούσια χώρα» λέει σε κάποια στιγμή στην παράσταση και εννοεί βέβαια ότι ο αθώος ελληνισμός της Μ. Ασίας θα θυσιαστεί στον βωμό των οικονομικών, στρατιωτικών, πολιτικών ακόμη και θρησκευτικών συμφερόντων των ισχυρών.
Αλήθεια, ήσασταν στην Κύπρο το 1974; Τι θυμάστε;
Όλα όσα βίωσα και είδα με τρόμο, πανικό, οργή… Τον θάνατο, τον θρήνο, την ορφάνια, την αιχμαλωσία, την προσφυγιά, τον άφατο πόνο των συγγενών των αγνοουμένων, το μοίρασμα του νησιού στα δύο, τις κηδείες ανθρώπων που χάθηκαν πριν 43 χρόνια, κλεισμένων σε μικροσκοπικά φέρετρα με απομεινάρια των οστών τους.
Από το φύλλο της THESSNEWS #62 (15/07/2017-16/07/2017)
